Мыкалгабыр \ Микалгабир (9-23)
Ирон адæм сæ фос сæрдыгон хизæнтæй фæззæджы хæдзармæ куы скъæрдтой, уыцы афон-иу Ичъынайы бæрæгбон кодтой…
Ичъынайы куывд зæгъгæ, уый вæййы куывдтæн сæ фæстагдæр…
Раджы заманты Ичъына уыдис иумæйаг ирон стырбон, кодтой йæ Ирыстоны алы ран дæр, фæлæ уæлдай кадджындæр уыд Дыгургомы.
Æмæ иухатт зæдтæ, дзуæрттæ æмæ дауджытæ Ичъынайы куывдмæ æрæмбырд ысты Дзурыстоны. Фоссы астæу урс гал ссардтой æмæ йæ аргæвстой. Æрбадтысты. Назынц, хæрынц æмæ сæ кæрæдзийæн кувынц. Мыкалгабыр, Уацилла æмæ фосы Фæлварыйы кой нæй!
Уæдæ иу Рухс Мыкалгабыр сдзырта: «Ай мах дзидзайыл куы бадынц! Ай мах ностыл куы бадынц! Ай мах хор æмæ кæрдзынтæ куы хæрынц! Уæдæ ай цы у?! Хаттæй хаттмæ мах фæстейы цæмæн ныууадзынц, мах ном цæуыл нæ арынц раздæр!?»
Уæдæ иннæтæ дæр фæдис кæнын байдыдтой. Рæстæджы бардуаг сæм дзуры: «Хъусут ма, æз къæвда куы нæ рауадзон, уæд бынты быны сыгъд бакæндзысты уæ тауæнтæ!».
Уый фæстæ дымгæйы бардуаг, Галæгон, сæм дзуры: «Æз уыл ахам дымгæ рауадздзынæн, æмæ уæ хæдзæрттæ нæ, фæлæ уæхи дæр уын фæхæсдзынæн!».
Афтæ алчидæр йæ сæрыл дзырдта æмæ скарз ысты. Афта рауад æмæ Мыкалгабыры, Уациллайы æмæ фосы Фæлварыйы æрхъæдур кодтой.
Се ‘ртæ дæр фæтæргай сты æмæ ралыгъдысты, цы ма кодтаиккой?! Тæхгæ кодтой, цæугæ кодтой уыцы æхсæв æмæ иу афон бахæццæ сты Нузалмæ.
«Ацы афон ма Цæразонты куыд райхъал кæндзыстæм»- зæгъгæ: «Райсоммæ бабыхсæм!». Скъæты фæлхæрдтæ æрæмбырд кодтой æмæ уыдоны быны ныббырдысты.
Райсомæй Цæразонты зæронд лæг рацыди æмæ кæсы. «Йарæппи, мæ скъæт мæлæты сыгъдæг куы у. Дымгæ дæр куы нæ кодта. Ацы къуыбыртæ та цы сты?!». Сагой райста. Иу къуыбырæй гæрц-гæрц цæуы, кæмæндæр дзы уазалæй йе ‘фсæртæ хойынц. Сагойæ уыцы къуыбыр басхуыста. Рагæппытæ кодтой уазджыта хъæргæнгæйæ: «Ма нæ ныццæв, ма нæ ныццæв…».
Хæдзары хистæр сæ базыдта: «Уый та куыд у?! Ам цы бадут?! Мидæмæ рацæут!». Бакодта сæ хæдзарма. Хъарм дон сын радтæ æмæ сæхи æрыхсадтой.
Ност сын сæ разы æрæвæрдта. Æмæ йæ лæппутæм дзуры:
— Марадз, арт бакæнут!
— Цæмæй, лыстытæй æви æндзæлттæй?-бафарстой йæ кæстæртæ.
— Æндзæлттæй!
— Далыстæй æви нæл фыстæй?
Нæл фыс аргæвстой. Æмæ уазджыты раз фынджы дзаг арæвæрдтой. Бабадтысты, фæминас кодтой, уæдæ-иу сæ зæрдæхудтытæ, авæццæгæн, радзырдтой цæразонæн.
Сæ бадт кæронмæ куы æрхæццæ и уæд Мыкалгабыр фæрсы: «Ме ‘фсымæртæ, Уацилла æмæ Фæлвæра, ацы хæдзæрæн исты ракувæн?!»
Хоры Уацилла ныхас райста æмæ сын ракуывта: «Уæ гыццыл бакуысты бирæ бæркад куыд уа. Уæлейы исгæйæ, бынæй ахадгæ куыд уа!»
Фосы Фæлвæрæ сын фосы фарн радта: «Цас фылдæр фос æргæвддзыстут, уыййас уæ фос фылдæрæй фылдæр кæндзæн!»
Фæстагмæ сын Мыкалгабыр ракуывта: «Ацы хæдзары къæбиц куыд никуы сафтид уа!»
Уæдæй фæстæма ирон адæммæ фæлтæрæй фæлтæрма, фыдæй фыртмæ баззад ахæм куывд: «Рухс Мыкалгабыр, фосы Фæлвæра, хоры Уацилла Цæразонтæн цы лæвар бакодтой, уыцы лæварæй нæ фысымтæ хайджын куыд уой, Хуыцау ахæм арфæ ракæнæд!»
«Мыкалгабыртæ»
Три тысячи последних лет основные события истории человечества предсказываются «хатиаг»-ским языком в Нартиаде и завершаются предвидением возрождения идеологии Асов во времена «белого медведя», который вначале не поймет, и даже помешает наследникам Нартов, а затем именно он — «белый медведь» — поддержит
возвращение-«пришествие» идеологии «Сослан» и поможет разорвать цепи знаниям «Прометею-Амрану-Батразу».
Но раз Нарты за три тысячи лет предвидели возрождение идеологии Асов во времена «северного медведя», то они [Нарты] должны были оставить своим далеким потомкам и методы-школу возрождения идеологии Асов. И этой идеологией Асов должны быть обозначенные в Нартиаде, «пролитые» [оставленные, для стремящихся к знаниям, поколениям] по лучшему из качеств Нартов — знаниям-«Батраз» «Три Слезы Бога» [три ступени постижения всевозможных знаний], — «Реком», «Таранджелос», «Мыкалгабырта». То, как и чему учили в школе-«дзуар»-е «Реком», мы уже разобрали. «Как» учили в школах-«дзуар»-ах «Таранджелос» и «Мыкалгабырта », мы пока [и никто другой] не знаем [для того, чтобы познать «высшие иерархические ступени» — Таранджелос и Мыкалгабырта, надо сначала пройти и познать «иерархическую ступень» — школу-«дзуар» Реком, а этого еще никто до конца не сделал]. Но «чему» учили или учились в школах-«дзуар»-ах «Таранджелос» и «Мыкалгабырта», мы представить можем. Вначале вспомним ранее нами выясненное: разные сценарии одного события изначально создавались еще первыми сказителями для акцентирования внимания далеких потомков на ту или иную идеологосодержащую и познавательную
задумку, что не было бы замечено, как значимое,в единственном прочтении того или иного сюжета Нартиады [повторим: то, что до недавнего времени Нартские сказания издавались выборочно, по воле и предпочтению редакторов, было большим упущением в деле толкования эпоса].
Выясняется: не во всех вариантах Нартского эпоса, посвященных теме «гибели Батраза», бог «проливает слезы», «соответствующие» именно: «Реком», «Таранджелос», «Мыкалгабыртæ». Во многих вариантах в «роли Слез» выступают и другие святилища Осетии, сопоставление и анализ культовых предназначений которых выявляет некую систему. Так, из более десятка вариантов сказания о гибели Нарта Батраза, чаще других «Слез»-«дзуар»-ов представлен «Таранджелос» [Нарты Кадджытæ, Дзæуджыхъæу, 2005, стр. 442, 503, 519, 533, 546 и т. д.];
Далее следует «Мыкалгабырта» (вариант — «Цахилты Мыкалгабыр») [Нарты кадджытæ, стр. 494, 503, 523, 533 и т. д.], но в некоторых случаях «Мыкалгабыр» представляется
как «Мыкалгабыр æмæ дыууæ зæды»(«Мыкалгабыр и два ангела»)» [там же, стр. 523 и т. д.], из чего следует главенство «Мыкалгабырта» над другими «дзуар»-ами;
Менее всех «Слезой»-«дзуар»-ом представлен «Реком» (всего один раз [там же, стр 539], но «Реком» обозначается одной из «Слез Бога» в отдельных осетинских преданиях [Ирон таурæгътæ, Орджоникидзе, 1989 г., стр. 60, 61 и т. д.]), чаще всего «Реком» заменяется на «Зругы зæрин Майрæм» («Зругский золотой Майрам»; заметим, и у
«Три слезы Бога» Джанаев Славик
Никкола
Ирон адæмы рагондæр бардуæгтæй иу у Никкола. Афтæ рагон у, æмæ махмæ æрбацыд алантæй. Уый у, зæххыл адæмы хорздзинадæн цы зайы, уыдоныл аудæг бардуаг. Зæххон адæммæ у тынг хæстæг. Kæдзæдтимæ цæры, уæддæр зæхмæ æрцæуы æмæ хуымгæнджытимæ хуым фæкæны, хосгæрдджытимæ хосфæкæрды, æндæр хъæууонхæдзарадон куыстытæ куы бахъæуы, уæд та уыдон фæкæны.
Алы уалдзæг дæр хуымгæнæнты размæ алы хъæу дæр Никколайы бæрæгбон æргæвстой æхсæнымысайнæгтæй æлхæд нæл фыс. Амæ дзуармæ куывтой, цæмæй хорз рæстæг скæна, цæмæй сæуыгæрдæнты, сæ сæрвæтты хорз кæрдæг æрзайа, сæ хуымтæй фæззæг хъæздыг тыллæг сисой, сæ фосæнæфыдбылыз уой, адæм æнæниз æмæ амондджын уой.
Отправить ответ